Deel II blog over onze passie voor metaal.
Metaal is mooi, bewerkbaar en al sinds mensenheugenis in gebruik door ons homo sapiens. Vanaf de tijd dat ertsen zijn ontdekt wordt deze grondstof bewerkt tot nuttige gebruiksartikelen en later in de tijd zelfs veelvuldig gebruikt als kunst en in de architectuur. Het bewerken en versmelten van metalen komt tot uiting in het lassen en smeden, en laat dit nu juist onze passie zijn...
Maar.. Wat is smeden nu eigenlijk?, waarom smeed men?, wat heb je nodig om zelf te smeden en wat zijn de do’s en don’ts bij het smeden? Dit blog is er om jou op weg te helpen in de wereld van het smeden.
Wat smeden is
Hoe het proces werkt
Hoe je begint met smeden
Wat je nodig hebt om te smeden
Waar je het beste leert smeden
Do's en don'ts
Het woordenboek erbij...
Zoals in ons vorige blog over lassen is het interessant om te kijken wat er in het woordenboek staat over het onderwerp. Van Dale geeft wederom een goede en correcte omschrijving van het smeden:
sme·den (smeedde, heeft gesmeed) 1(gloeiende) metalen hamerend of kloppend bewerken, 2 uitdenken, verzinnen: plannen smeden, 3 tot stand brengen: een coalitie smeden. Elk van de drie betekenissen voer je uit als je gaat smeden, je maakt, je plant en je creëert...
En er was ijzer..
Dat smeden oud is hebben wij in onze vorige blog: To las or not to las? reeds aangehaald (echt een aanrader…). Voordat men begon met het lassen was smeden al de manier om metalen tot één geheel te bewerken en verwerken. Dit gebeurde allemaal in de ijzertijd. De bronstijd ging over in de ijzertijd rond 1200 v. Christus als eerst in Griekenland en het Midden-Oosten en kwam pas een jaar of 400 later naar Nederland waar het aanhield tot de start van het Romeinse rijk.
Door de vondst van ijzererts en dus ijzer werd het mogelijk om veel sterkere verbindingen te maken en dus ook wapens à la zwaarden en schilden. Zonder ijzererts had het Romeinse rijk niet kunnen groeien tot de omvang dat het heeft gedaan.
Wat…. Is de vraag
Bij het smeden wordt een stuk (of stukken) metaal tot hoge temperaturen verhit om deze vervolgens in een vorm te slaan. De reden voor deze bewerking is meerledig. Door het veelvuldig hameren op metaal wordt er een gewenst vorm bereikt en wordt het sterker dan een gegoten vorm, dus gietijzer. De reden waarom dat het gehamerde metaal sterker wordt dan gietijzer zit hem in de details, letterlijk.
Metaal heeft op MESO-niveau (we zitten hier op deeltjes niveau) een kristalstructuur. Deze kristalstructuur is mits onbewerkt gelaten, willekeurig en zodoende zwakker. Wordt het ijzer (of ijzererts) verhit en gesmolten om te gieten, dan zal dit zijn willekeur behouden en een minder stabiele verbinding aangaan.
Wordt ijzer daarentegen gehamerd met ferme hand, dan slaat men de bestaande kristallen kapot (er vormen zich nu meer kristallen) en in het “gelid”. Doordat er meer kristallen ontstaan komt er meer weerstand in het metaal. De kristallen zullen zich door het hameren in de zelfde richting van de slag stellen waardoor een sterk staaltje wordt gecreëerd.
le proces
Het proces is in essentie niet erg lastig bij het smeden. Men verhit het juiste soort metaal met smeedkolen tot de een temperatuur van boven de 1000 graden Celsius bereikt waarna het in de juiste vorm geslagen wordt. Sterk zul je er in ieder geval van worden, want…. dit wordt veelvuldig herhaald omdat metaal snel afkoelt voordat de gewenste vorm bereikt is. Is de juiste vorm bereikt? Dan laat men het werkstuk afkoelen in de lucht.. Wil men het staal harden, dan wordt deze ondergedompeld in koud water of olie.
Dit alles natuurlijk met bedachtzaamheid en vakkundigheid, want een te langzame koeling geeft geen harding en een te snelle koeling leidt tot breuken of scheuren. Als laatste stap in het proces kan een smid er voor kiezen om het metaal te verfraaien door het te polijsten (Shiny), te graveren (initialen etc) of in te leggen met andere metalen of materialen.
En dan? Je wilt beginnen…
Maar en dan? Je begint warm te lopen om te gaan smeden, maar waar je weet nog niet goed hoe je aan je nieuwe avontuur begint. Awel, na het lezen van dit hoofdstuk heb je een goed idee hierbij…
Zoals veel zaken in ons leven is het goed mogelijk om autodidactisch iets te leren. Veel hobbysmeden hebben het smeden op deze manier geleerd. Zij namen gewoonweg de hamer ter hand en zijn gaan experimenteren, net zo lang totdat zij op de juiste weg waren. Expertise begint met het starten ergens mee en veel, heel veel oefenen. Het aantal uren achter aambeeld maakt vaak het verschil tussen een middelmatig en een goed smid.
Er zit wel een kleine maar aan het autodidactisch smeden. Waar men zelf begint met smeden worden meestal technieken zelf bedacht om tot het gewenste eindresultaat te komen. Hier is niks verkeerds aan, er is immers een gewenst resultaat bereikt.. Maar dit betekent niet dat dit niet beter of vaak sneller, makkelijker of efficiënter had gekund. De meest gebruikte aanpak van het starten met smeden is dan ook een combinatie van een smeedcursus en het thuis aan de slag te gaan.
Een kleine draagbare en goed op te bergen smederij of smidse is niet lastig om aan te schaffen. Verder in dit blog meer info over de basisbenodigdheden voor het smeden.
Wat heeft een smid nodig?
Wat je nodig hebt om te starten met smeden is minder dan je waarschijnlijk dacht. Het is natuurlijk afhankelijk van wat je wilt bereiken met smeden en de frequentie waarmee je het gaat doen. Iemand die dit geleidelijk aan beroepsmatig wilt gaan smeden heeft een andere materiaalbehoefte dan iemand die begint en dit doet vanuit een nieuw ontstane passie. Voor het gemak ga ik er vanuit dat je enthousiast bent en wilt weten waaruit je starterskit van de smid bestaat.
De basics bestaan uit: de smidse, het materiaal, de opstelling van het materiaal en de smeedgereedschappen.
De smidse en de grootte hiervan is van belang om de door jou te smeden metalen goed te kunnen verhitten. In het begin is een kleine smidse goed genoeg om bekend te raken met basistechnieken van bijvoorbeeld het maken van spijker of het platslaan van metaal.
Het materiaal dat je minimaal nodig hebt om te kunnen smeden is: een smidsvuur, een aambeeld en een staartbankschroef. Het smidsvuur om het metaal te verhitten, een aambeeld om vormen op te kunnen slaan (deze moet van gehard staal zijn) en een bankschroef voor verdere verwerkingen van het metaal.
En nu komt het…… De opstelling van deze materialen is cruciaal!
Wat je namelijk wilt bereiken is dat je binnen één en maximaal 2 stappen bij je materialen bent. Lopen betekent gevaar en daarnaast koelt je werkstuk af. Deze voorwerpen worden veelal in een driehoek geplaatst. Last but not least.. Binnen je driehoek mogen zich geen obstakels bevinden en zorg dat je vloer egaal is. Is je vloer een drempelzone dan is dit niet de beste plek om te gaan smeden 😉.
Een goede startersset kun je al aanschaffen voor rond de €250,-. In de link hier beneden een voorbeeld: https://www.smederijatelieralkmaar.nl/startersset-smeden.html
Tot slot de gereedschappen. Wat je sowieso nodig gaat hebben om te starten is een goede stevige hamer die lekker in de hand ligt. Het hameren ga je immers veelvuldig uitvoeren. Goede tangen is een andere vereiste.
Safety first!...
Neem deze tip van flip a.u.b. aan. Hoezeer wij mensen in onszelf geloven, mis zal het echt wel een keer gaan. Zorg daarom altijd voor de juiste blusmaterialen zoals een blusser en blusdeken. Plaats een EHBO-koffer op een gemakkelijk te bereiken plek in de buurt waar je gaat smeden. Want denk eraan: Wie zijn gat brand moet op de blaren zitten :p…
De do’s en do’nts
De ervaren smid van Iron Workx, onze Jos (zie foto), heeft een aantal handige do’s en don’ts voor je opgesomd om je te helpen in je nieuwe avontuur:
Ga niet direct een zwaard of een harnas proberen te smeden, dit lukt niet de eerste, tweede of 100e keer. Begin makkelijk en bouw je ervaring op.
Beschouw alles dat in de buurt van de smidse staat als warm tenzij getest….
Ga af en toe weer terug naar de basis om je technieken goed te houden
Begin niet met smeden in de hoop rijk te worden…
Neem contact op met Iron Workx om een goed smid te worden
6. Gebruik het juiste staal voor het juiste project
7. Hou je hamer stevig vast…
8. Laat warm metaal niet zomaar rondslingeren
9. Plaats je werkstuk niet onder een hoek in de smidse, zo wordt het niet gelijdelijk warm
Neem contact op met Iron Workx om een goed smid te worden
Tot slot. Je hebt dit blog gelezen en wilt graag aan de slag gaan? Kijk eens bij onze cursussen en workshops, we helpen je graag verder.
see you soon..
ik zie soms dat er wit en zwart poeder word toegevoegd en iets dat lijkt op glas wat is het
groeten johan